انگارهای فقط انگار

گمان من این است طرفداران «اسلام رحمانی»، ادعای خود را از «لیبرالیسم غربی» نگرفته‌اند؛ بلکه از خود متن دینی می‌توان «اسلام رحمانی» را برداشت. 

اسلام رحمانی، اسلام در مقام عمل است نه باور و نظر. تقسیم انسان را به خودی و غیرخودی را تا جایی که دیگری به تجاوز و تعدی دست نبرد، عملاً کاری ندارد. 

آیات ۸ و ۹ سوره ممتحنه را نگاه کنید:

لا یَنْهاکُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذینَ لَمْ یُقاتِلُوکُمْ فِی الدِّینِ وَ لَمْ یُخْرِجُوکُمْ مِنْ دِیارِکُمْ أَنْ تَبَرُّوهُمْ وَ تُقْسِطُوا إِلَیْهِمْ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُقْسِطینَ

إِنَّما یَنْهاکُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذینَ قاتَلُوکُمْ فِی الدِّینِ وَ أَخْرَجُوکُمْ مِنْ دِیارِکُمْ وَ ظاهَرُوا عَلی إِخْراجِکُمْ أَنْ تَوَلَّوْهُمْ وَ مَنْ یَتَوَلَّهُمْ فَأُولئِکَ هُمُ الظَّالِمُونَ

[ امّا ] خدا شما را از کسانی که در [ کار ] دین با شما نجنگیده و شما را از دیارتان بیرون نکرده‌اند ، باز نمی‌دارد که با آنان نیکی کنید و با ایشان عدالت ورزید ، زیرا خدا دادگران را دوست می‌دارد. 

فقط خدا شما را از دوستی با کسانی باز می‌دارد که در [ کار ] دین با شما جنگ کرده و شما را از خانه‌هایتان بیرون رانده و در بیرون راندنتان با یکدیگر همپشتی کرده‌اند. و هر کس آنان را به دوستی گیرد ، آنان همان ستمگرانند. -ترجمه مهدی فولادوند-

این آیه رفتار مؤمنان در برابر غیر را بر اساس ایمان و کفر تقسیم نمی‌کند. بر اساس رفتار غیر تقسیم می‌کند. اگر آنان با شما جنگیدند و ستم کردند و ... با آن‌ها دوستی مکنید. اما اگر آنان دست به جنگ و ستم و دشمنی نزدند، «ان الله یحب المقسطین»

به گمان من، این آیات «حاکم» بر دیگر آیات قتال و جهاد است. یعنی قتال و جهاد در جایی است که از سوی آنان دشمنی و اعتدا باشد. «فمن اعتدی علیکم فاعتدوا علیه بمثل ما اعتدی علیکم»

اسلام رحمانی یا هر اسم دیگر، نمی‌گوید تقسیم ایمان و کفر نداریم؛ می‌گوید در مقام رفتار نیک، ایمان و کفر ملاک نیست؛ بلکه ستمکاری غیر ملاک است.

در اینجا، رحمت و غضب در کنار هم نیستند. رحمت بر غضب سبقت دارد و تا «تعدی» نباشد، رحمت جاری است نه غضب. این را می‌شود از متن دین برداشت کرد.

این برداشت من است، نیازی نیست به تاریخ ظلم مؤمنان بر دیگران پاسخ گویم. قبلاً گفته بودم تمام ستم‌های تاریخ را محکوم می‌کنم.